Als je mijn kledingkast opendoet, komen de kleuren je al snel tegemoet. Bloemetjesprints, strepen, stippen. Nu heeft kleding natuurlijk niet van nature een vrolijke print of kleur. Daar komt verf aan te pas. “Hoe gaat het proces van kleding verven eigenlijk in zijn werk?”, vroeg ik me af.

En vooral: hoe duurzaam of niet is kleding verven? En wat zijn minder schadelijke en milieuvriendelijkere opties voor synthetische kledingverf? Ik dook in de wondere wereld van Google om het antwoord op al die vragen te vinden.

Verf in kleding, hoe zit dat?

De reis van kledingvezel naar draagbaar kledingstuk is er nogal één. Daar gaan allerlei stappen aan vooraf. De grondstoffen moeten geproduceerd worden, de vezels worden gesponnen tot garens, vervolgens wordt daar (via weven of breien) een stof van gemaakt en dan moet die stof ook nog bedrukt en/of geverfd worden. En dat allemaal nog voordat er een kledingitem van wordt gemaakt.

Kleding verven is niet altijd alleen de laatste stap van het proces. In meerdere stappen van het proces kan verf in kleding om de hoek komen kijken. Soms worden de vezels al geverfd voordat ze tot garen worden gemaakt, soms pas als er garen van gemaakt is. Het komt ook weleens voor dat de verf wordt aangebracht op het geweven of gebreide doek. En dan kan er ook nog eens bij de laatste stap, als van de stof een kledingstuk wordt gemaakt, verf komen kijken.

Kleding verven, hoe duurzaam (of niet) is het?

Nou, niet zo dus. Helaas. Voor het verven van kleding is veel water nodig, wat vooral niet handig is in ontwikkelingslanden waar al een watertekort heerst. Bovendien wordt nog veel gewerkt met synthetische verfstoffen, die niet biologisch afbreekbaar zijn en een relatief grote milieu-impact hebben. Onderzoek van de European Environment Agency laat zien dat ongeveer 20% van de watervervuiling op aarde wordt veroorzaakt door het verven en afwerken van textiel. In landen als Bangladesh, China, India en Indonesië is in sommige gebieden zelfs geen leven meer mogelijk door vervuiling van de rivieren met zeepresten, kleurstoffen en afvalwater. Sommige rivieren kleuren zelfs donkerrood of pikzwart.

Al met al is verven het meest vervuilende stukje van de textielindustrie. Dat heeft dus vooral te maken met de enorme hoeveelheid water die nodig is om kleding te verven. Gemiddeld zo’n 88 liter water per kilo stof, zo blijkt uit cijfers van de Ellen McArthur Foundation. Oftewel: ongeveer 9 liter voor een T-shirt en voor katoen zelfs nog wat meer.

Daar komt nog bij dat voor het verven van kleding nog vaak chemicaliën worden gebruikt. Die zijn niet alleen slecht voor het milieu, maar ook voor ons als mens. Ze kunnen bijvoorbeeld een verhoogde kans op kanker geven of tot allergieën leiden. Die chemische verfstoffen kunnen kledingmerken beter vermijden dus.

Goh, ging ik opeens heel anders naar mijn kleurrijke kledingkast kijken. Maar gelukkig is er een positieve ‘maar’: er bestaan ook natuurlijke verfstoffen én steeds meer merken gaan op zoek naar manieren om kleding meer milieuvriendelijk te verven. Zo ook veel van de mooie duurzame merken die ik in de kast heb hangen. Yes!

Natuurlijke en synthetische verfstoffen

Synthetische verfstoffen hebben aardolie als grondstof. Natuurlijke verfstoffen worden – niet geheel verrassend – gemaakt van natuurlijke bestanddelen.

Natuurlijke verfstoffen
Voorbeelden van natuurlijke verfstoffen zijn:
• Walnoot (bruin)
• Geelwortel (geel)
• Indigo (blauw, gewonnen uit planten – vaak voor jeans gebruikt)
• Meekrap (rood)

Het voordeel van natuurlijke verfstoffen is dat ze zijn gemaakt van hernieuwbare grondstoffen en dat de verf volledig biologisch afbreekbaar is. Nadeel is wel dat er over het algemeen meer water nodig is bij natuurlijke verfstoffen dan bij verfstoffen van synthetische oorsprong.

Synthetische verfstoffen

Synthetische verfstoffen zijn er in meer verschillende kleuren en zijn minder prijzig. De stoffen zijn alleen in meerdere opzichten minder duurzaam. Sowieso is aardolie een schaarse grondstof die ook nog eens niet afbreekbaar is. Bovendien wordt het afval van het verfproces vaak in de rivier geloosd. Ook dat is natuurlijk milieuvervuilend.

Ook aan plantaardig verven komen chemicaliën te pas. Jammer maar helaas, zonder die chemicaliën zouden de kleurstoffen zich helaas niet binden aan de vezels. Wel is er een groot verschil in hoe vervuilend het afvalwater is. Merken die natuurlijke verf gebruiken en aandacht besteden aan het milieu, hebben dit vaak een stuk beter voor elkaar. Zij dragen veel minder bij aan vervuiling van het water dan hun fast-fashion-tegenhangers.

Daarnaast ontdekte ik via de wondere wereld van Google dat er in kleding van fastfashionmerken met bijvoorbeeld “Made in China” of “Made in Bangladesh” op hun label soms giftige stoffen bevatten, namelijk zware metalen. Ook al wordt er maar een piepklein beetje van gebruikt, ook in die hoeveelheid kunnen de stoffen al schadelijk zijn. Het is vooral gevaarlijk als de afvalstoffen vervolgens in het rivierwater worden geloosd, zeker als het rivierwater ook drinkwater is voor de mensen die daar wonen.

GOTS: keurmerk voor duurzame (en duurzaam geverfde) kleding

Nu is er een standaard die je inzicht geeft in hoe duurzaam of niet een kledingmerk is, ook op het gebied van kleding verven. GOTS staat voor Global Organic Textile Standard en is dé standaard voor de productie van organisch geproduceerde natuurlijke vezels. Alleen merken die aan strenge milieu-eisen voldoen, ook wat betreft de verf van kleding, krijgen dit keurmerk. Daarnaast stelt GOTS een aantal sociale criteria (zoals geen kinderarbeid, geen discriminatie en een eerlijke betaling) verplicht.

Merken die over het GOTS-keurmerk beschikken moeten zich wat betreft verf in kleding bijvoorbeeld houden aan deze eisen:
 Verfstoffen mogen geen allergie veroorzaken.
 De verfstoffen mogen geen zware metalen bevatten. Ook allerlei andere schadelijke stoffen (voor je gezondheid of het milieu), zoals pigmenten, verzachters en pesticiden, zijn verboden.
 Het afvalwater moet eerst zorgvuldig worden gereinigd voordat het in het milieu mag worden vrijgegeven.

Duurzaam kleding verven | lijstje van mooie merken

Gelukkig zijn er steeds meer duurzame kledingmerken die kijken naar milieuvriendelijke manieren om kleding te produceren. Ook merken die het GOTS-keurmerk niet hebben, kunnen zich trouwens bezighouden met milieuvriendelijk verven. Het is altijd zinvol om op de website van een kledingmerk te kijken hoe zij het verfproces aanpakken. Dan kun je al een goede inschatting maken van hoe duurzaam of niet het kleding verven bij dit merk is. Elk duurzame kledingmerk pakt dit weer op zijn eigen manier aan. Een paar mooie voorbeelden waar ik zelf heel blij van werd, licht ik hieronder uit.

Armedangels
Armedangels heeft recent een volledig verfvrije collectie uitgebracht van allemaal wit-beige items – de originele kleur van het biologische katoen dat zij gebruiken. Door het gebrek aan verf kon deze kleding geproduceerd worden met zo’n 90% minder energie. Kijk, dat tikt aan!

Girlfriend Collective
Dan is er ook nog het merk Girlfriend Collective, dat zijn stoffen verft met milieuvriendelijke kleurstoffen. Ook reinigt en koelt het merk het afvalwater voordat het richting de rivier mag gaan. Girlfriend Collective bewaart zelfs de verfmodder om dit aan bedrijven voor bestratingsinstallaties te doneren, zodat zij het kunnen gebruiken voor het maken van een trottoir of weg.

Girlfriend Collective geeft eerlijk aan dat de verf bij de eerste wasbeurt wat kan afgeven. Gelukkig kun je met een colour catcher-doekje voorkomen dat je roze jurk ook andere niet-roze kleding roze maakt.

Thinking Mu
Het merk Thinking Mu gebruikt alleen natuurlijke en milieuvriendelijke verf met een kleine impact op het milieu en met biologisch afbreekbare grondstoffen. Ook al het materiaal dat Thinking Mu gebruikt voor de opdruk is op waterbasis en biologisch afbreekbaar.

People Tree
En dan is er nog het mooie merk People Tree, dat kleding met de hand bedrukt. Al in de 14e eeuw werd block printing met de hand gedaan in Bangladesh om kleding van printjes en kleuren te voorzien. People Tree gebruikt die techniek nu nog steeds en werkt daarvoor met fairtrade-medewerkers in Bangladesh die hierin gespecialiseerd zijn. Dit altijd met milieuvriendelijke stoffen.

Andere initiatieven
Daarnaast wordt er volop geëxperimenteerd met duurzame verf door zowel kleine merken als ambitieuze ontwerpers of wetenschappers. Zo ontdekte studente Ilse Kremer dat je met schimmels kleding op een duurzamere manier kunt kleuren. Dat belooft wat voor de toekomst.

Dus, hoe weet je of jouw kleding duurzaam geverfd is?

Goed, na dit rondje googelen was ik wel om. Zelf koop ik sinds een jaar bijna alleen nog kleding van mooie duurzame merken met af en toe een kringloopvondst tussendoor. Maar vanaf nu is het gebruik van verf in kleding ook zeker iets waar ik nog meer op ga letten. Natuurlijke verf is waar ik graag voor ga, het liefst ook nog van een merk dat op andere manieren zijn steentje wil bijdragen aan een verfproces met minder milieu-impact.

Maar wat kunnen jij en ik nu zelf doen om te voorkomen dat de rivieren door mijn kleding felgekleurd worden? En om ervoor te zorgen dat het milieu zo min mogelijk onder mijn geverfde kledingaankopen lijdt? Dit dus:
• Check online hoe (duurzaam) jouw favoriete kledingmerken omgaan met het verfproces. Op hun website vind je hier vaak meer informatie over.
• Denk goed na over je kledingaankoop. Ga je dit item echt jarenlang dragen? Als dat niet zo is, koop het niet. Zonde van de verf die eraan te pas is gekomen!
• Check of een kledingmerk beschikt over het GOTS-keurmerk. En als dat niet zo is, check dan extra op de site van het merk hoe kleding verven in z’n werk gaat.
• Of verf eventueel zelf je kleding op een duurzame manier. Zo kun je kleding met een mix van kurkuma en azijn al een mooi zonnig kleurtje geven. Of gebruik thee voor een beige, bruine of donkere tint. Niets geen onnatuurlijke stoffen, aardolie en lozing in de rivier. Op Cherry Charlie kun je hier meer over lezen.
• Check eventueel of een merk is aangesloten bij Zero Discharge of Hazardous Chemicals: een organisatie die merken helpt om het gebruik van belastende chemicaliën af te bouwen en de kwaliteit van het afvalwater te verbeteren.

Dus, ik ga nog maar eens extra genieten van mijn (felgekleurde) lievelingsjurk en fijne blouse uit de watMooi-webshop. Daarvan weet ik na een Google-speurtocht gelukkig zeker dat de items op een duurzame manier zijn geproduceerd én geverfd.

Dit artikel is geschreven door Romy Veul: liefhebber van kleurrijke kleding én van duurzaamheid.